Toksinlerin Yol Açtığı Gıda Zehirlenmeleri
Sindirim sistemi ile ilgili bulgu ve şikayetlerle yani, bulantı, kusma, şiddetli karın ağrısı, halsizlik, kas ağrısı gibi belirtilerle seyreden rahatsızlıkların bir kısmı, mikroorganizmalar kadar bunların ürettiği zehirlerin (toksin) bulaştığı gıdaların yenmesi ile ortaya çıkar.
Bu tip hastalıklar tek bir kişinin zehirlenmesiyle ortaya çıkabildiği gibi, salgınlar şeklinde de görülebilir. Bebeklerde ve yaşlılarda ortaya çıktığında daha ciddi seyredebilir.
Besin zehirlenmesi yapan toksinleri üreten bakteriler oda sıcaklığında ve hatta soğukta bile canlı kalabilir. Bu yüzden yiyecekler hazırlanırken bunların yüksek derecede ve eşit bir şekilde pişirilmesi, hızla ve üzeri kapalı olarak soğutulması, ve tekrar servis edilecekse çok iyi ısıtılması gerekir. Besinlerin +4’nin altındaki sıcaklıklarda kapalı kaplarda ve gerekirse derin dondurularak saklanması ve çözüldükten sonra tekrar dondurulmaması gerekir. Ayrıca mutlaka son kullanma tarihinden önce tüketilmelidir.
Besin zehirlenmeleri içinde en sık görüleni stafilokok adlı bakterilerinin yol açtığı zehirlenmelerdir. Bu etkenin kendisi değil, ürettiği toksin hastalık yapar. Toksini bulunduran gıdaları tüketilmesini takiben birkaç saat içinde şiddetli belirtilerle başlar, bir veya birkaç günde sona eder. Bu tip gıda zehirlenmesinde rol alan gıdalar et ve et ürünleri; kümes hayvanları ve ürünleri; salatalar (yumurta, tuna, balık, patates ve makarna salataları gibi); fırın ürünleri (kremalı pastalar ve tartlar, çikolata); sandaviçler; süt ve günlük ürünlerdir. Hazırlanma aşamasında dikkatli bir işleme tarzı gerektiren ve bu aşamadan sonra azar azar yükselen sıcaklıklarda tutulan gıdalar, staphylococal gıda zehirlenmesi riski altındadır. Gıdanın görünümü, tadı ve kokusu normaldir. Yaz kış her mevsimde görülür.
Belirtiler
Genellikle ilk gelişen belirti tükürük salgısının artması ve mide bulantısıdır. Enterotoksin beyindeki kusma merkezini direkt olarak uyardığı için kusma sık olarak görülür. Karın ağrısı, ishal ve hafif ateş eşlik edebilir. Hastalık tablosu 1-2 günde kaybolur. Hastanın dinlendirilmesi, kaybettiği sıvının karşılanması gerekir. Bunların dışında yapılacak fazla bir şey yoktur.
Tanı
Gıdalarda bulunan toksinleri belirlemek için, laboratuvarlarda çok sayıda metot geliştirilmiş ve etkenin teşhisinde başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Acıbadem Labvital Gıda Kontrol Laboratuvarında gıdalarda hem bu etken hem toksinin varlığı ve hızlı sonuç veren özel testlerle saptanmaktadır.
Tedavi
Bazı kişiler bu toksini üreten etkeni, hastalık belirtisi göstermeden taşırlar. Bu nedenle özellikle lokanta, kafeterya gibi yerlerde çalışan kişilerin sağlık ve temizlik kurallarına doğru bir biçimde uymaları gerekir. İşverenler bu etkeni taşıyıcı olarak bulundurup bulundurmadığını belirlemek için personeledüzenli olarak tetkik yaptırmak zorundadır.
Toksik gıda zehirlenmelerinde kaybedilen sıvı ve mineraller yerine konmalıdır. Kusma ve ishali durdurucu ilaçlar etkenin vücut dışına atılmasını engelleyebildiği için hekim tavsiye etmedikçe kullanılmaz. Bunun yerine bol sıvı alınması esastır.
Korunma
Çok sık gıda zehirlenmesi geçiren kişilerin mide asidini azaltıcı ilaçlardan, gereksiz ve sık antibiyotik kullanımından kaçınması gerekir. Bu tür ilaçlar bilinçsizce hekim tavsiyesi olmadan kullanıldığında faydalı mikropları öldürür ve vücudun doğal savunma mekanizmalarına zarar verirler ve gıda zehirlenmelerine zemin hazırlarlar.
Uygun bir şekilde stoklanmış, ısıtılmış ve pişirilmiş gıdalar genellikle güvendedir. Pişmiş gıda maddelerinin pişmemiş olanlarla veya kesme tahtası gibimalzemelerle teması (çapraz bulaş) en büyük risktir. Gıdaların uygun olmayan bir şekilde işlenmesi ve depolanması bakterilerin çoğalmasına ve toksin üretimine neden olur. Yetersiz pişirme de riski arttırır. Gıda zehirlenmesinin kontrolündeki ana problem insanlara elle geçecek kadar kolay oluşundan ve yüksek oranda insanda üremelerinden kaynaklanır. İdeal olarak besin ellenir ellenmez pişirilmelidir. Böylece etken çoğalmadan yok edilir. Soğuk yenen yiyecekler bazen artıp tekrar saklanmasında kaçınılmalıdır.
Daha fazla bilgi için Acıbadem Labvital'e 0216 655 44 32 no' lu telefondan ulaşabilirsiniz.
Acıbadem Lab Tarafından 18 Mar.15 tarihinde gönderildi.